Odpowiedź
W przypadku pracownika zatrudnionego na umowę o pracę, który ma dochód minimalny, nie należy potrącać z wynagrodzenia żadnej kwoty, tylko zawiadomić urząd skarbowy o przeszkodach w realizacji zajęcia związane z tym, że pracownik zatrudniony jest z minimalnym wynagrodzeniem, tj. 2250 zł brutto. Do zawiadomienia należy dołączyć listy płac z trzech ostatnich miesięcy sprzed otrzymania zajęcia.
W przypadku umowy zlecenie, jeżeli Czytelnik otrzymał z urzędu skarbowego zajęcie wynagrodzenia za pracę, a pracownik-zleceniobiorca uzyskuje dochody tylko z umowy zlecenia, to zajęcie wynagrodzenia nie jest właściwym zastosowanym środkiem egzekucyjnym przez urząd. W takiej sytuacji należy złożyć oświadczenie do urzędu, o tym że zajęcie nie może być zrealizowane ponieważ pracownik osiąga dochody tylko z umowy zlecenie.
Jeśli jednak urząd skarbowy zajął wierzytelności zleceniobiorcy, to dochód pracownika zatrudnionego na umowę zlecenie w pełnej miesięcznej wysokości należy przekazać do urzędu skarbowego na zajęcie wierzytelności wraz z oświadczeniem o dochodach z ostatnich trzech miesięcy sprzed zajęcia.
Uzasadnienie
Realizacja przez pracodawcę zajęcia wynagrodzenia otrzymywanego przez pracownika zatrudnionego na umowę o pracę
Wynagrodzenie to kwota należna za pracę pracownika na rzecz pracodawcy w ramach stosunku pracy. Wynagrodzenie obejmuje płacę oraz inne składniki wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia i jest obowiązkowym świadczeniem pracodawcy wobec pracownika.
Wynagrodzenie ze stosunku pracy podlega egzekucji w zakresie określonym w przepisach Kodeksu pracy.
W tle przepisów Kodeksu pracy z wynagrodzenia za pracę (po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, w rozumieniu ustawy z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania) podlegają potrąceniu tylko następujące należności:
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
- sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi (są to kwoty, które pracownik pobrał od zakładu pracy do rozliczenia się w związku z wydatkami poniesionymi np. podczas podróży służbowej, a obciążającymi zakład pracy),
- kary pieniężne przewidziane w art. 108 Kodeksu pracy tzn. za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy (kara pieniężna zarówno za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu ww. potrąceń).
Potracenia te pracodawca jest obowiązany dokonywać się w ww. kolejności.
Zaznaczyć trzeba, potrącenia z wynagrodzenia mogą być dokonywane w poniższych granicach:
- w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych – do wysokości trzech piątych wynagrodzenia,
- w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych – do wysokości połowy wynagrodzenia.
Podkreślić należy, że potrącenia te nie mogą w sumie przekraczać połowy wynagrodzenia, a łącznie z potrąceniami dotyczącymi alimentów trzech piątych wynagrodzenia. Niemniej jednak, wynagrodzenia za stosunku pracy uregulowane w Kodeksie pracy podlegają ochronie również w przypadku potrąceń egzekucyjnych.
W ramach ochrony wynagrodzenia ustawodawca objął również kwotę minimalną tj. wyznaczył kwotę wolną od potrąceń. Kwota minimalnego wynagrodzenia ustalana jest na podstawie odrębnych przepisów i od 1 stycznia 2019 r. wynosi 2250 zł.
Także, wolne od potraceń jest 75% wynagrodzenia w przypadku zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi. Natomiast, przy zastosowaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 wolne od potraceń jest 90% wynagrodzenia.
Należy dodać, że jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwoty potrąceń, ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
Zatem, mając na uwadze przepisy Kodeksu pracy z wynagrodzenia mogą być egzekwowane sumy na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne.
Spostrzec trzeba, że naczelnik urzędu skarbowego jest jednocześnie administracyjnym organem podatkowym i egzekucyjnym. Będąc organ egzekucyjnym realizuje zobowiązania publicznoprawne na podstawie wystawionego przez wierzyciela tytułu wykonawczego. W ramach tego postępowania egzekucyjnego stosuje środki egzekucyjne, a egzekucja z wynagrodzenia za pracę jest jednym z nich.
Zgodnie z ustawą o postępowaniu egzekucyjnym w administracji przez wynagrodzenie rozumie się wynagrodzenia oraz niewyłączone spod egzekucji inne świadczenia pieniężne związane z pracą lub funkcją wykonywaną przez zobowiązanego na podstawie stosunku pracy oraz innej podstawie, jeżeli z tego tytułu zobowiązany otrzymuje okresowe świadczenia pieniężne.
Podkreślić należy zauważyć, że zgodnie z ustawą postępowaniu egzekucyjnym w administracji minimalne wynagrodzenie nie jest wyłączone z egzekucji oraz nie jest objęte zakazem egzekucji z uwagi na podmiot, jednakże zgodnie
z Kodeksem pracy wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości minimalnego wynagrodzenia tj 2250 zł w roku 2019.
Pracodawca, związany z pracownikiem stosunkiem pracy, otrzymawszy zajęcie wynagrodzenia tegoż pracownika, zgodnie z ustawą egzekucyjną nie może wypłacać zajętej części wynagrodzenia lecz ma obowiązek przekazać tę cześć organowi egzekucyjnemu, aż do pełnego pokrycia egzekwowanych należności pieniężnych.
Zatem, mając na uwadze kwotę wolną od zajęć określoną w Kodeksie pracy, potrąceniu podlega wynagrodzenie ponad kwotę wolną, w wysokości 50% tej kwoty lub 75% tej kwoty.
Przykład
Rok 2019 – minimalne wynagrodzenie 2250 zł:
2250,00 zł – składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne - zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych = kwota wolna od zajęcia.
| Wynagrodzenie brutto | 2250,00 zł |
| Składki ZUS: | |
| składka emerytalna: (9,76%) | 219,60 zł |
| składka rentowa: (1,5%) | 33,75 zł |
| składka chorobowa: (2,45%) | 55,13 zł |
| składki na ubezpieczenia społeczne | 308,48 zł |
| podstawa wymiaru składki zdrowotnej | 1941,52 zł |
| składka na ubezpieczenie zdrowotne (9%) | 174,74 zł |
| składka na ubezpieczenie zdrowotne podlegająca odliczeniu (7,75%) | 150,47 zł |
| koszty uzyskania przychodu | 111,25 zł |
| podstawa obliczenia zaliczki | 1830,00 zł |
| zaliczka na podatek (18%) | 283,07 zł |
| zaliczka do urzędu skarbowego | 133,00 zł |
| wynagrodzenie netto – wolne od zajęcia | 1633,78 zł |
Przykład
Rok 2019 – wynagrodzenie – 3000 zł brutto [3000 zł – składki składka na ubezpieczenia społeczne -zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych – kwota wolna od zajęć ] x 1/2 = kwota potrącenia z wynagrodzenia na podstawie tytułu wykonawczego na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne.
| Wynagrodzenie brutto | 3000,00 zł |
| Składki ZUS: | |
| składka emerytalna: (9,76%) | 292,80 zł |
| składka rentowa: (1,5%) | 45,00 zł |
| składka chorobowa: (2,45%) | 73,50 zł |
| składki na ubezpieczenia społeczne | 411,30 zł |
| podstawa wymiaru składki zdrowotnej | 2588,70 zł |
| składka na ubezpieczenie zdrowotne (9%) | 232,98 zł |
| składka na ubezpieczenie zdrowotne podlegająca odliczeniu (7,75%) | 200,62zł |
| koszty uzyskania przychodu | 111,25 zł |
| podstawa obliczenia zaliczki | 2477,00 zł |
| zaliczka na podatek (18%) | 399,53 zł |
| zaliczka do urzędu skarbowego | 199,00 zł |
| wynagrodzenie netto – wolne od zajęcia | 2156,72 zł |
| kwota wolna od zajęć | – 1633,78 zł |
| kwota do przekazania na realizacjęzajęcia wynagrodzenia (2156,72 zł - 1633,78 zł) x 50% |
261,47 zł |
Przykład
Zajęcie wynagrodzenia na:
- alimenty,
- inne należności.
Rok 2019 – wynagrodzenie 3000 zł brutto
[3000 zł – składki składka na ubezpieczenia społeczne -zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych – kwota wolna od zajęć] x 3/4 = kwota potrącenia z wynagrodzenia na podstawie tytułu wykonawczego na pokrycie należności z tytułu alimentów oraz innych należności, ale tylko wówczas, gdy zaspokojona zostanie kwota wynikająca z alimentów.
| wynagrodzenie netto – wolne od zajęcia | 2156,72 zł |
| kwota wolna od zajęć | – 1633,78 zł |
| kwota do przekazania na realizacjęzajęcia wynagrodzenia (2156,72 zł - 1633,78 zł) x 75% |
392,20 zł |
W przypadku zajęcia wynagrodzenia, które jest wolne od zajęcia pracodawca, ma takie same obowiązku jak wówczas kiedy pracownik otrzymywałby wyższe wynagrodzenie, tj.:
- w terminie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia Podatnik ma obowiązek złożyć za okres 3 miesięcy poprzedzających zajęcie, za każdy miesiąc oddzielanie, zestawienie otrzymywanego w tym czasie wynagrodzenia pracownika, z wyszczególnieniem wszystkich jego składników,
- w przypadku zaistnienia przeszkód do wypłacenia wynagrodzenia za pracę organowi egzekucyjnemu, złożył oświadczenie o rodzaju tych przeszkód.
Należy zauważyć, że zajęcie wynagrodzenia dokonane jest z chwilą doręczenia zawiadomienia o zajęciu. Ponadto zajęcie to zachowuje moc również w przypadku zmiany stosunku pracy lub zlecenia, nawiązaniu nowego stosunku pracy lub zlecenia z tym samym pracodawcą.
Trzeba także dodać, że jeżeli w czasie prowadzenia egzekucji z wynagrodzenia za pracę pracownik przestał pracować, to pracodawca niezwłocznie powinien zawiadamiać o tym organ egzekucyjny oraz dokonać wzmianki o zajęciu w świadectwie pracy. Jeśli nowe miejsce pracy byłego pracownika jest znane dotychczasowemu pracodawcy, to ma on obowiązek przesłać dokumenty dotyczące zajęcia wynagrodzenia za prace nowemu pracodawcy, o czym informuje organ egzekucyjny.
Podkreślić należy, że ustawodawca w ustawie egzekucyjnej zawarł sankcję w postaci nałożenia kary pieniężnej do wysokości 3800,00 zł na pracodawcę,
w przypadku nie wykonania lub nienależytego wykonania ciążących na nim obowiązków związanych z egzekucją z wynagrodzenia za pracę.
Realizacja przez zleceniodawcę zajęcia wynagrodzenia otrzymywanego przez zleceniobiorcę
Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym przewiduje zajęcie wynagrodzenia ze stosunku pracy w zakresie określonym w przepisach Kodeksu pracy.
Zatem, jeśli naczelnik urzędu skarbowego dokonał zajęcia wynagrodzenia zleceniobiorcy, to pracodawca nie może zrealizować takiego zajęcia, ponieważ dochody uzyskane z umowy zlecenie nie są wynagrodzeniem ze stosunku pracy, a co za tym idzie nie są uregulowane w Kodeksie pracy, tylko w Kodeksie cywilnym.
Zatem, czytelnik otrzymawszy zajęcie wynagrodzenia osoby, która wykonuje czynności na umowę zlecenie, ma obowiązek poinformować urząd skarbowy
o przeszkodach w realizacji zajęcia czyli o podstawie zatrudnienia.
Wówczas urząd zajmie dochody związane ze zleceniem czyli inne wierzytelności.
Realizacja przez zleceniodawcę zajęcia innych wierzytelności u zleceniobiorcy
Umowę zlecenie regulują przepisy Kodeksu cywilnego. Zatem zgodnie z kodeksem cywilnym przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.
Jeżeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie.
Jeżeli nie ma obowiązującej taryfy, a nie umówiono się o wysokość wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy.
W razie odpłatnego zlecenia wynagrodzenie należy się przyjmującemu dopiero po wykonaniu zlecenia.
Zatem, aby zająć wynagrodzenie osoby, która wykonała zlecenie naczelnik urzędu skarbowego stosuje przepisy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym związane z zajęciem innych wierzytelności.
Zgodnie z zapisami tej ustawy zajęciu podlega cała kwota wynagrodzenia. Jeżeli jednak, zleceniodawca jako płatnik odprowadza za zleceniobiorcę składki zus i podatek, wówczas zajęcie obejmuje kwotę do wypłaty dla zleceniobiorcy w wysokości 100%.
Na otrzymane zajęcie zleceniodawca ma obowiązek odpowiedzieć w terminie 7 dni organowi egzekucyjnemu o uznaniu zajętej wierzytelności bądź o przeszkodach związanych z przekazaniem organowi egzekucyjnemu z zajętej wierzytelności kwoty na pokrycie należności oraz jej przyczynie.
Dodać także należy, że zajęcie wierzytelności z tytułu dostaw, robót i usług dotyczy również wierzytelności, które nie istniały w chwili zajęcia, a powstaną po dokonaniu zajęcia z tytułu tych dostaw, robót i usług.
Jeżeli jednak zleceniodawca czyli dłużnik zajętej wierzytelności bezpodstawnie uchyla się od przekazania zajętej wierzytelności albo części wierzytelności organowi egzekucyjnemu, mimo że wierzytelność została przez niego uznana i jest wymagalna, zajęta wierzytelność albo część wierzytelności może być ściągnięta od dłużnika zajętej wierzytelności w trybie egzekucji administracyjnej.
Zaznaczyć także trzeba, że za niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków związanych z egzekucją wierzytelności pieniężnej, może zastać nałożona kara pieniężna do wysokości 3800 zł. Kara ta może być powtarzana.
Podsumowując, w sytuacji otrzymania przez pracodawcę zajęcia wygrodzenia zatrudnionego pracownika, które jest wolne od zajęcia [minimalne wynagrodzenie – składki – składka na ubezpieczenia społeczne – zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych ] pracodawca nie przekazuje na zajęcie żadnej kwoty, niemniej jednak na pracodawcy ciąży obowiązek zawiadomienia organu egzekucyjnego o przeszkodach w realizacji zajęcia czyli o dochodzie wolnym od zajęcia. Jednocześnie z powyższym zawiadomieniem pracodawca musi przesłać do organu egzekucyjnego zestawienie otrzymywanego wynagrodzenia pracownika za okres 3 miesięcy przed zajęciem, z wyszczególnieniem wszystkich jego składników.
Natomiast w przypadku umowy zlecenie, jeżeli Czytelnik otrzymał z urzędu skarbowego zajęcie wynagrodzenia za pracę, a pracownik-zleceniobiorca uzyskuje dochody tylko z umowy zlecenie, to zajęcie wynagrodzenia nie jest właściwym zastosowanym środkiem egzekucyjnym przez urząd. W takiej sytuacji należy złożyć oświadczenie do urzędu, o tym że zajęcie nie może być zrealizowane ponieważ pracownik osiąga dochody tylko z umowy zlecenie.
Podstawa prawa: art. 87 art. 871 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 1040); art. 734 do 751 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 1145); art. 1, art. 1a pkt. 17, art. 8, art. 9, art. 71b, art. 72, art. 75, art. 89, art. 168d ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 1438 ).
