Konsekwencje nie potrącenia przez pracodawcę części składników wynagrodzenia na zajęcie urzędu skarbowego

Chciałbyś dowiedzieć się więcej? Koniecznie przeczytaj artykuł: Zajęcia wynagrodzenia w przypadku umowy o pracę i umowy zlecenia

Odpowiedź

Potrąceń należności z wynagrodzenia pracownika w miesiącu, w którym są wypłacane składniki wynagrodzenia za okresy dłuższe niż 1 miesiąc, dokonuje się od łącznej kwoty wynagrodzenia uwzględniającej te składniki wynagrodzenia, a to oznacza że od wszystkich składników wynagrodzenia w danym miesiącu należy dokonać potrąceń na zajęcie. Zaznaczyć trzeba, że w ciągu miesiąca obowiązuje jedna kwota wolna od potrąceń. 

Dodatkowo podkreślić należy, że nieprzekazanie jakiegokolwiek składnika wynagrodzenia na zajęcie urzędu skarbowego może skutkować karą dla pracodawcy do wysokości w kwocie 3800 zł i kara ta może być powtarzalna.

Uzasadnienie

W myśl Kodeksu pracy z wynagrodzenia za pracę - po odliczeniu:

• składek na ubezpieczenia społeczne,
• zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych,
• wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, w rozumieniu ustawy z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania, podlegają potrąceniu tylko następujące należności:
• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych;
• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;
• zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi;
• kary pieniężne przewidziane w art. 108 k.p.
  Podkreślić trzeba, że potrąceń dokonuje się w kolejności podanej wcześniej.
  Potrącenia te mogą być dokonywane w następujących granicach:
• w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych - do wysokości trzech piątych wynagrodzenia – 3/5;
• w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych - do wysokości połowy wynagrodzenia – 1/2.

Potrącenia na zaliczki oraz kary pieniężne nie mogą w sumie przekraczać połowy wynagrodzenia – 1/2, a łącznie z innymi potrąceniami - trzech piątych wynagrodzenia - 3/5. Niezależnie od tych potrąceń kary pieniężne potrąca się w granicach określonych w art. 108 Kp.
Inne składniki wynagrodzenia tj. nagroda z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne oraz należności przysługujące pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej podlegają egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych do pełnej wysokości.
Dodać trzeba, że w wynagrodzenia za pracę odlicza się, w pełnej wysokości, kwoty wypłacone w poprzednim terminie płatności za okres nieobecności w pracy, za który pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia.

Zauważyć należy, że ustawodawca wyznaczył granicę dopuszczalnych potrąceń z wynagrodzenia za pracę, a dotyczy ona kwoty wynagrodzenia za pracę wolnej od potrąceń z innych tytułów niż świadczenia alimentacyjne. Kwoty te wynikają z art. 871 Kp.
Zatem, wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

• minimalnego wynagrodzenia za pracę, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne.
• 75% minimalnego wynagrodzenia– przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
• 90% minimalnego wynagrodzenia - przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108.

Podkreślenia wymaga fakt, że jeżeli w danym miesiącu pracodawca wypłaca wynagrodzenie z różnych tytułów, to te poszczególne wypłaty wynagrodzeń wynikające z umowy o pracę, należy zsumować i od ustalonej kwoty należy dokonać potrącenia, stosując kwotę wolną (jednorazowo w danym miesiącu) – co stwierdził Główny Inspektorat Pracy w piśmie nr GNP-364/306-072-43-1/12 z 19 listopada 2012 r.

Przykład
Pracownik samorządowy z 30-letnim stażem pracy, zatrudniony na pełny etat otrzymuje:
- prowizję od wyników pracy np. 2700 zł brutto – wypłaconą 10 listopada,
- nagrodę uznaniową  w kwocie 1000 zł brutto – wypłaconą 15 listopada,
- wynagrodzenie za grudzień w kwocie 3500 zł brutto – wypłacone 29 listopada.
Pracodawca otrzymał z urzędu skarbowego zajęcie wynagrodzenia z tytułu zaległości w podatku dochodowym w kwocie 10 tys. zł.
Jak ustalić potrącenia na zajęcie urzędu skarbowego w miesiącu listopadzie?
1. Pierwszym wypłacanym wynagrodzeniem jest prowizja w kwocie 2700 zł. Minimalne wynagrodzenie w 2019 roku wynosi 2250 zatem, od tego składnika wynagrodzenia należy wyznaczyć kwotę wolną od potrąceń:
a) od 1 października 2019 roku przy podstawowych kosztach uzyskania przychodu i kwoty zmniejszającej podatek, wysokość wynagrodzenia minimalnego do wypłaty wynosi 1.673.78 zł,
b) wynagrodzenie netto od kwoty 2700 zł wynosi – 1991,15 zł:
- koszty uzyskania przychodu – 250 zł,
Składki ZUS
- ubezpieczenie emerytalne (pracownika)– 263,52 zł,
- ubezpieczenie rentowe – 40,50 zł,
- ubezpieczenie chorobowe – 66,15 zł,
Razem – 370,17 zł
- ubezpieczenie zdrowotne – 209,68 zł,
- podatek dochodowy wynosi – 129 zł.
Wynagrodzenie netto z tytułu prowizji wynosi: 1991,15 zł 
Kwota wolna od zajęć wynosi:1673,78 zł
Różnica wynosi - 317,37 zł.
Potrącenie od wynagrodzenia prowizyjnego  na realizację zajęcia niealimentacyjnego wynosi:
- 317,37 zł x 1/2 = 158, 69 zł.
2. Następnym wynagrodzeniem jest nagroda uznaniowa w wysokości 1000 zł:
- zgodnie z pismem GIP potrącenia należy dokonać sumując wszystkie składniki wynagrodzenia w danym miesiącu:
2700 + 1000 zł = 3700 zł – wynagrodzenie netto wynosi 2696,38 zł – 1673, 78 zł ( kwota wolna od potrąceń netto)= 1022,60 zł x 1/2 = 511,30 zł – potrącenie od wynagrodzenia prowizyjnego i nagrody na zajęcie niealimentacyjne:
- koszty uzyskania przychodu – 250 zł,
Składki ZUS
- ubezpieczenie emerytalne (pracownika)– 361,12 zł,
- ubezpieczenie rentowe – 55,50 zł,
- ubezpieczenie chorobowe – 90,65 zł,
Razem – 507,27 zł
- ubezpieczenie zdrowotne – 287,35 zł,
- podatek dochodowy wynosi – 209 zł.
3. Ostatnim składnikiem wypłaty w listopadzie jest miesięczne wynagrodzenie za pracę w wysokości 3500 zł brutto:
Zatem:
2700 zł + 1000 zł + 3500 zł = 7200 zł brutto – suma wszystkich składników wynagrodzenia za listopad.
Wynagrodzenie netto wynosi – 5165,72 zł – 1673,78 zł = 3491,94 x ½ = 1745,97 zł – kwota potrącenia od wynagrodzenia ogółem wypłacanego w listopadzie 2019 roku  i do przekazania do urzędu skarbowego na zajęcie niealimentacyjne.
- koszty uzyskania przychodu – 250 zł,
Składki zus
- ubezpieczenie emerytalne (pracownika)– 702,72 zł,
- ubezpieczenie rentowe – 108 zł,
- ubezpieczenie chorobowe – 176,40 zł,
Razem – 987,12 zł
- ubezpieczenie zdrowotne – 559,16 zł,
- podatek dochodowy wynosi – 488 zł.

Zgodnie z ustawą o postępowaniu egzekucyjnym w administracji Naczelnik urzędu skarbowego dokonuje zajęcia wynagrodzenia za pracę przez przesłanie do pracodawcy zobowiązanego zawiadomienia o zajęciu tej części jego wynagrodzenia, która nie jest zwolniona spod egzekucji, na pokrycie egzekwowanych należności pieniężnych wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia należności w terminie i kosztami egzekucyjnymi. 
Organ egzekucyjny jednocześnie wzywa pracodawcę, aby nie wypłacał zajętej części wynagrodzenia zobowiązanemu, lecz przekazał ją organowi egzekucyjnemu aż do pełnego pokrycia egzekwowanych należności pieniężnych.
Zajęcie wynagrodzenia za pracę jest dokonane z chwilą doręczenia pracodawcy ww. zawiadomienia o zajęciu. Zajęcie to zachowuje moc również w przypadku zmiany stosunku pracy lub zlecenia, nawiązania nowego stosunku pracy lub zlecenia z tym samym pracodawcą, a także w przypadku przejęcia pracodawcy przez innego pracodawcę. 
W stosunku do egzekwowanej należności pieniężnej nieważne są rozporządzenia wynagrodzeniem przekraczające część wolną od zajęcia, dokonane po jego zajęciu, a także przed tym zajęciem, jeżeli są wymagalne po zajęciu.
Jednocześnie z przesłaniem zawiadomienia organ egzekucyjny:

• zawiadamia zobowiązanego o zajęciu jego wynagrodzenia za pracę, doręczając mu odpis tytułu wykonawczego, o ile nie został wcześniej doręczony, i odpis wezwania przesłanego do pracodawcy, pouczając ponadto zobowiązanego, że nie może odbierać wynagrodzenia poza częścią wolną od zajęcia ani rozporządzać nim w żaden inny sposób;
• wzywa pracodawcę, aby:
  a) w terminie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia złożył za okres 3 miesięcy poprzedzających zajęcie, za każdy miesiąc oddzielnie, zestawienie otrzymanego w tym czasie wynagrodzenia zobowiązanego z wyszczególnieniem wszystkich jego składników,
  b) składał, w przypadku zaistnienia przeszkód do wypłacenia wynagrodzenia za pracę, oświadczenie o rodzaju tych przeszkód, a w szczególności podał, czy inne osoby roszczą sobie prawa do zajętego wynagrodzenia, czy i w jakim sądzie toczy się sprawa o to wynagrodzenie oraz czy i o jakie roszczenia została skierowana do tego wynagrodzenia egzekucja przez innych wierzycieli;
  3) poucza pracodawcę o skutkach niestosowania się do powyższych wezwań.

Jeżeli pracodawca bezpodstawnie uchyla się od przekazania zajętego wynagrodzenia albo jego części organowi egzekucyjnemu, zajęte wynagrodzenie albo jego część może być ściągnięta od pracodawcy w trybie egzekucji administracyjnej.

Dodatkowo na pracodawcę i, który nie wykonuje lub nienależycie wykonuje ciążące na nim obowiązki związane z egzekucją lub zabezpieczeniem wierzytelności lub prawa majątkowego, można nałożyć karę pieniężną do wysokości 3.800 zł. Kara może być powtarzana w przypadku uchylania się od wykonania, w dodatkowo wyznaczonych terminach, obowiązków wynikających z zajęcia egzekucyjnego lub zabezpieczającego.
 

Podstawa prawna: art. 87, art. 871 ustawy z 26 czerwca 1974 roku (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 1043 z późn.zm.); art. 71a, art.. 71b, art. 72,  art. 168e ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 1438 z późn.zm.).