Zwolnionemu dyscyplinarnie samorządowcowi należy się odprawa emerytalna

Odpowiedź

Według najczęściej spotykanych interpretacji zwolnionemu dyscyplinarnie pracownikowi samorządowemu mimo wszystko przysługuje prawo do wypłaty odprawy emerytalnej. Choć są też mniejszościowe opinie, że wraz z wypowiedzeniem dyscyplinarnym zatrudniony taki traci prawo do tego świadczenia.

Uzasadnienie

Artykuł 38 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych stanowi, że w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy pracownikowi samorządowemu przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości:

1. po 10 latach pracy - dwumiesięcznego wynagrodzenia;

2. po 15 latach pracy - trzymiesięcznego wynagrodzenia;

3. po 20 latach pracy - sześciomiesięcznego wynagrodzenia.

Jak widać przepis ten w żaden sposób nie odnosi się do sposobu rozwiązania z zatrudnionym w urzędzie stosunku pracy. W tej sytuacji wspomóc się należy orzecznictwem sądowym. Zgodnie z uchwałą 7 sędziów Sądu Najwyższego z 28 czerwca 2017 r. (sygn. akt III PZP 1/17) rozwiązanie stosunku pracy na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. (czyli dyscyplinarne) nie wyklucza prawa pracownika samorządowego do jednorazowej odprawy emerytalnej.

Dawniej sąd uważał - nie płacić

W uzasadnieniu tej uchwały sędziowie zauważyli iż istnieją dwie przeciwstawne linie orzecznictwa rozstrzygające problem opisany w pytaniu.

Według pierwszej linii rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika z winy pracodawcy (art. 55 § 11 k.p.) nie może być uznane za ustanie stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę (art. 921 § 1 k.p.), wobec czego pracownikowi nie przysługuje odprawa pieniężna, choćby przed rozwiązaniem stosunku pracy posiadał ustalone prawo do emerytury (tak wyrok Sądu Najwyższego z 16 listopada 2000 r., sygn. akt I PKN 81/00).

W sytuacji gdy pracodawca rozwiązuje z pracownikiem umowę o pracę bez wypowiedzenia z jego winy z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych stosunek pracy nie ustaje w związku z przejściem pracownika na emeryturę lub rentę, choćby spełniał on warunki do nabycia takiego świadczenia. Nie można zatem podzielić stanowiska, iż odprawa emerytalna ze względu na swoją powszechność przysługuje w każdym przypadku ustania stosunku pracy, jeśli tylko po takim ustaniu pracownik zacznie korzystać ze świadczeń emerytalnych (tak postanowienie Sądu Najwyższego z 2 grudnia 2011 r., sygn. akt III PK 48/11, wyrok Sądu Najwyższego z 26 listopada 2013 r., sygn. akt II PK 60/13).

Jak więc wynika z przytoczonego powyżej orzecznictwa, Sąd Najwyższy przyjmował, że pewne sposoby rozwiązania umowy o pracę, w tym rozwiązanie bez wypowiedzenia z winy pracownika, wyłączają możliwość uznania, że pozostają one w związku z przejściem pracownika na emeryturę.

Teraz sąd mówi – wypłacać

Jednak z czasem sąd zmienił zdanie. Według drugiej, aktualnie obowiązującej linii orzecznictwa nie można odgórnie założyć, że rozwiązanie umowy o pracę na podstawie art. 52 § 1 k.p. nigdy nie będzie pozostawało w związku z przejściem pracownika na emeryturę. Dlatego za słuszną uznać należy tezę, że pracownik samorządowy nabywa prawo do odprawy pieniężnej przy przechodzeniu na emeryturę, co znaczy, że do nabycia tego prawa wystarczające jest przejście na emeryturę pozostające w związku czasowym z ustaniem zatrudnienia. Skoro pracownikowi samorządowemu przysługuje jednorazowa odprawa przy przejściu na emeryturę, to do nabycia prawa do tego świadczenia konieczne jest tylko przejście na emeryturę (por. wyrok Sądu Najwyższego z 9 stycznia 2001 r., sygn. akt PKN 172/00). Podobnie w wyroku z 16 listopada 2001 r. (sygn. akt I PKN 670/00). Sąd Najwyższy wskazał, że nie ma uzależnienia prawa do odprawy od sposobu rozwiązania stosunku pracy Przesłankami nabycia prawa do odprawy emerytalnej przez urzędnika państwowego (pracownika samorządowego) jest więc ustanie (rozwiązanie, wygaśniecie) stosunku pracy i pozostające z nim w związku czasowym uzyskanie statusu emeryta (tak wyrok Sądu Najwyższego z 6 października 2004 r., sygn. akt I PK 694/03).

Warto podkreślić, że art. 38 ust. 5 ustawy o pracownikach samorządowych wskazuje, że do okresów pracy uprawniających do dodatku za wieloletnią pracę, nagrody jubileuszowej i jednorazowej odprawy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, wlicza się wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Przepis ten nie wyłącza zatem z kategorii okresów zatrudnienia, od których zależy nabycie prawa do odprawy emerytalnej, tych okresów, które zakończone zostały rozwiązaniem stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika. Przyjmując zatem, że rozwiązanie umowy o pracę w trybie art. 52 § 1 k.p. automatycznie oznacza, że pracownikowi nie należy się jednorazowa odprawa w związku z przejściem na emeryturę (rentę), doprowadzilibyśmy do absurdalnej sytuacji, gdy okresy zatrudnienia zakończone w tym trybie wliczałyby się do okresów pracy uprawniających do nabycia prawa do odprawy emerytalnej, jednak prawo to byłoby wyłączone z uwagi na tryb rozwiązania stosunku pracy. Tymczasem wykładnia przywołanych przepisów wskazuje na to, że nie było intencją prawodawcy różnicowanie sytuacji pracowników w kontekście prawa do odprawy w związku z przejściem na emeryturę (rentę) i odmienne traktowanie okresów zatrudnienia ze względu na sposób rozwiązania stosunku pracy. Nie jest dopuszczalne modyfikowanie norm prawnych i wprowadzanie dodatkowych przesłanek nabycia prawa do odprawy emerytalnej, nieprzewidzianych w przepisach ustawy, w drodze orzeczeń sądowych.

Podstawa prawna: art. 38 ust. 3 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych

(tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r., poz. 1260).