ODPOWIEDŹ
W przypadku nieumyślnego uszkodzenia mienia jednostki odszkodowanie dla pracodawcy nie może przekroczyć wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody. Jednak jednostka może rozpocząć egzekwowanie należnego mu odszkodowania dopiero po uzyskaniu pisemnej zgodny pracownika lub wyroku sądu.
UZASADNIENIE
W przypadku uszkodzenia ogólnodostępnego sprzętu, np. kserokopiarki pracownik będzie odpowiadał za zasadach ogólnych, czyli takich jakim podlegają wszyscy pracownicy pod warunkiem, że zostały spełnione łącznie przesłanki określone w art. 114 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (dalej: k.p.), tj.:
powstała szkoda w majątku pracodawcy,
pracownik nie wykonał lub nienależycie wykonał swoje obowiązki pracownicze,
pracownik ponosi za to winę,
istnieje związek przyczynowy między zawinionym niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem obowiązków pracowniczych a powstaniem szkody.
Jeśli choć jedna z tych przesłanek nie jest spełniona pracownik nie może ponosić odpowiedzialności na zasadach określonych w dziale V k.p. – odpowiedzialność materialna pracowników.
Jeśli jednak przesłanki zostały spełnione, to wysokość odszkodowania uzależniona jest od tego, czy pracownik spowodował szkodę umyślnie, czy też nieumyślnie.
WAŻNE: To pracodawca musi wykazać okoliczności uzasadniające odpowie-dzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody.
W ustaleniu wysokości odszkodowania należnego pracodawcy kluczową rolę odgrywa charakter winy pracownika. Jeśli pracownik uszkodził mienie nieumyślnie jego odpowiedzialność będzie ograniczona do granic rzeczywistej straty pracodawcy i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda (art. 115 k.p.).
W tym przypadku wysokość odszkodowania nie może przekraczać trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody (art. 119 k.p.).
Inaczej sprawa się ma w przypadku umyślnego wyrządzenia szkody na mieniu pracodawcy. W tej sytuacji na pracowniku spoczywa obowiązek jej naprawienia w pełnej wysokości, a więc z uwzględnieniem utraconych przez zakład korzyści (art. 122 k.p.), a wysokość odszkodowania nie jest ograniczona, tak jak w przypadku szkody z winy nieumyślnej. Gdyby np. pracownik rozmyślnie wylał na kserokopiarkę wodę lub świadomi użył niewłaściwego papieru, co doprowadziłoby do uszkodzenia sprzętu pracodawca może go obciążyć całkowitym kosztem naprawy lub jeśli to nie będzie możliwe zakupem nowego sprzętu, niezależnie od kwoty. Dodatkowo pracodawca może obciążyć go kosztem wypożyczenia dodatkowej drukarki na czas naprawy zniszczonego xero.
Zgodnie z par. 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy Kwotę wynagrodzenia do celów ustalenia wysokości odszkodowania za szkodę wyrządzoną pracodawcy przez pracownika (art. 119 k.p.) oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop, bez uwzględnienia zmian w warunkach wynagradzania lub wysokości składników wynagrodzenia wprowadzonych po dniu wyrządzenia szkody.
WAŻNE: Pracodawca może rozpocząć egzekwowanie należnego mu odszkodowania dopiero po uzyskaniu pisemnej zgodny pracownika lub wyroku sądu. Zgodna pracownika najczęściej przybiera formę ugody między pracodawcą a pracownikiem.
Zasady dokonywania potrąceń są uregulowane w Kodeksie pracy w art. 87 - 91.
Kodeks pracy przewiduje sytuacje, w których odpowiedzialność pracownika za powstanie szkody zostaje ograniczona. Przede wszystkim pracodawca nie może przerzucać na pracownika ryzyka związanego z prowadzoną działalnością. Pracownik nie odpowiada za szkodę powstałą w związku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka. Jeśli kserokopiarka popsułaby się w czasie normalnego, zgodnego z przeznaczeniem użytkowania pracownik nie może ponosić za to winy.
Pracownik nie ponosi również odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca albo inna osoba przyczyniły się do jej powstania lub zwiększenia. Miałby to miejsce gdyby prawodawca, wiedząc o uszkodzeniu urządzenia mimo to wydał polecenie skserowania materiałów.
Na zakończenie warto wspomnieć, że inaczej sprawa ma się w przypadku odpowiedzialności materialnej za mienie powierzone, uregulowanej w art. 124-127 k.p. Odpowiedzialność tego rodzaju dotyczy pracowników, którym powierzono mienie pracodawcy z obowiązkiem zwrotu lub wyliczenia się.
Pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się:
pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności,
narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze - odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu.
Pracownik odpowiada w pełnej wysokości również za szkodę w mieniu innym niż wymienione wyżej, powierzonym mu z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się.
WAŻNE: Pracownik może uniknąć odpowiedzialności jeśli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia.
Pracownicy, którym mienie jest powierzane (np. telefon komórkowy, laptop) podpisują zazwyczaj dokument, w którym pracodawca powierza im konkretne mienia. W dokumencie tym jest informacja o odpowiedzialności za wyrządzenie szkody na mieniu. Podpis pracownika pod dokumentem oznacza, że zgadza się on na poniesienie odpowiedzialności materialnej. Tym samym w przypadku zniszczenia np. telefonu komórkowego pracownik nie musi wyrażać zgody na potrącenie kosztu jego naprawy lub zakupu nowego, ponieważ zgodę taką podpisał przyjmując telefon do używania.
Iga Dębińska
Podstawa prawna: ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 108 z późn.zm.); rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 2017 r. poz. 927).
