Skutki zakończenia umowy zlecenia kobiety w ciąży przebywającej stale na zwolnieniu lekarskim

Odpowiedź

Należy podkreślić, że zgłoszenie zleceniobiorcy do ubezpieczenia chorobowego jest dobrowolne. W przypadku umowy zlecania zasiłki chorobowe są wypłacane przez ZUS lub pracodawcę (jeżeli zgłasza do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych), a finansowane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W sytuacji wygaśnięcia umowy zlecenia i kontynuacji zwolnienia lekarskiego z symbolem B nadal będzie wypłacany zasiłek przez ZUS.
Jeśli zleceniobiorcy wygaśnie tytuł do ubezpieczeń wówczas zleceniodawca ma obowiązek pracownika wyrejestrować z ZUS:

• w terminie 7 dni od daty zaistnienia tego faktu,
• na druku ZUS ZWUA z datą wyrejestrowania od której zleceniobiorca nie podlega już ubezpieczeniom.

Zleceniobiorcy w ciąży zwolnienie lekarskie w związku z ciążą może trwać do 270 dni, jest płatne 100%. jednakże należy zachować ciągłość dat na zwolnieniach a druki dostarczać już nie do byłego zleceniodawcy a do odpowiedniego oddziału ZUS.

Uzasadnienie

Umowa zlecenie unormowana jest w art. 734-751 Kodeksu cywilnego. Jest umową zawieraną na czas określony, na konkretny produkt lub usługę. Przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonych czynności dla dającego zlecenie. Zatem przez umowę zlecenie należy rozumieć, zobowiązanie zleceniobiorcy do wykonania określonej pracy  dla zleceniodawcy, na warunkach określonych w umowie. 

Zauważyć trzeba, że umowa powinna regulować również czas trwania zlecenia, z podaniem dnia jego rozpoczęcia oraz zakończenia (lub oznaczenie, że umowa jest na czas nieoznaczony). Oczywiście, umowę można wypowiedzieć w trakcie jej trwania.

Umowa zlecenie z składki ZUS

Osoba pracująca na umowę zlecenie opłacająca składki zus podlega ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i ewentualnie wypadkowemu. Obowiązkowe jest  opłacanie składek zdrowotnych. Natomiast ubezpieczenie chorobowe zleceniobiorcy jest dobrowolne, co oznacza, że zleceniobiorca decyduje czy chce opłacać składkę na ubezpieczenie chorobowe. Jeśli więc zleceniobiorca zdecyduje się podlegać pod dobrowolne ubezpieczenie chorobowe,  to w razie niezdolności do pracy uzyska prawo do świadczeń z ZUS, tj. do: zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego oraz świadczenia rehabilitacyjnego.

Jednakże, powyższe  świadczenia można uzyskać dopiero po okresie „wyczekiwania”, czyli podlegania pod ubezpieczenie chorobowe bez przerw w opłacaniu składek, które zasadniczo wynosi on 90 dni. Zauważyć należy, że okres wyczekiwania nie ma zastosowania dla zasiłku macierzyńskiego, świadczenie to przysługuje od pierwszego dnia podlegania pod dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.

Do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego osobę zatrudnioną na podstawie umowy zlecenie zgłasza zleceniodawca. Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym zleceniobiorcy następuje od dnia wskazanego w odpowiednim wniosku.
Podkreślić trzeba, że dobrowolne ubezpieczenie chorobowe zleceniobiorcy ustaje:

• od dnia wyłączenia z ubezpieczenia, nie wcześniej niż od dnia, w którym wniosek o wyłączenie został złożony,
• od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na ubezpieczenie chorobowe,
• od dnia ustania tytułu podlegania ubezpieczeniom  tj. od dnia następującego po zakończeniu umowy.

Zaznaczyć należy, że każda przerwa w opłacaniu składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe powoduje utratę prawa do świadczeń oraz ponowne naliczanie okresu wyczekiwania na prawo do tych świadczeń.

Umowa zlecenie, a  zwolnienie lekarskie kobiety w ciąży

Zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych  dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10, a więc: osoby wykonujące pracę nakładczą; osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osoby z nimi współpracujące, osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące, osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania i duchowni. 

Zatem każda osoba pracująca w oparciu o umowę – zlecenie, może zgłosić pracodawcy, że chce, aby od jej wynagrodzenia było odprowadzane dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Zleceniodawca nie może odmówić odprowadzania składek na ubezpieczenie chorobowe zleceniobiorcy. To ubezpieczenie daje prawo do zasiłku chorobowego w czasie niezdolności do pracy. 

Niemniej, aby uzyskać prawo do zasiłku chorobowego w przypadku umowy zlecenia musi nastąpić 90-dniowy okres karencji, czyli osoba chora może pójść na zwolnienie dopiero po 90 dniach nieprzerwanego opłacania ubezpieczenia. Zatem, jeśli podstawą zatrudnienia ciężarnej jest umowa zlecenie, to zwolnienie lekarskie w czasie ciąży z zasiłkiem, będzie możliwe dopiero po 90 dniach opłacania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, o czym mówi art. 4. Ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Należy także nadmienić, że wysokość zasiłku chorobowego uregulowana została z art. 11 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. W myśl tego artykułu dla kobiety ciężarnej zasiłek chorobowy wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku, która ustalana jest ze średniej wynagrodzeń zleceniobiorcy z ostatnich 12 miesięcy lub średniej z ostatnich wynagrodzeń, w przypadku nieprzepracowania przez zleceniobiorcę całego roku.

Zasiłek chorobowy kobiety w ciąży po zakończeniu umowy zlecenia

Zgodnie z zasada ogólna zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała:

• nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego;
• nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego - w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

Jednakże, jeżeli niezdolność do pracy występuje w trakcie ciąży, to zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy nie dłużej niż przez 270 dni.

Płatnik składek na wyrejestrowanie zleceniobiorcy ma 7 dni od momentu ustania tytułu do ubezpieczeń. W przypadku zleceniobiorcy będzie to dzień rozwiązania, wygaśnięcia bądź  zakończenia umowy zlecenia. Wyrejestrowania należy dokonać na druku ZUS ZWUA, podając jako datę wyrejestrowania datę, od której osoba ta nie podlega już ubezpieczeniom. Należy dodać że w świetle art. 14 ust. 2 pkt 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe ustają od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom. 

Kobieta ciężarna, której wygasła umowa zlecenie, a przybywająca na zwolnieniu lekarskim, powinna ubiegać się o zasiłek chorobowy w ZUS. Dokumenty niezbędne do otrzymania zasiłku chorobowego , to:

• zwolnienie lekarskie: w formie dokumentu elektronicznego (e –ZLA) - wydruk zaświadczenia wystawionego elektronicznie (wydruk e –ZLA),
• zwolnienie lekarskie na formularzu wydrukowanym z systemu teleinformatycznego, gdy wystawienie zwolnienia lekarskiego e-ZLA nie jest możliwe (zwolnienie lekarskie wystawione w trybie alternatywnym),
• oświadczenie Z-10.

Podstawa prawna: ustawa z 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 645), ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 300 z późn.zm.).