Odpowiedź
W roku 2019 kwota limitu podstawy wymiaru składek wynosi 142 950 zł. Jeśli w miesiącu wrześniu br. pracownik przekroczy limit podstawy wymiaru składek, to pracodawca oblicza i przekazuje składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tylko do tej części podstawy , która nie spowoduje przekroczenia rocznego limitu. Zaznaczyć trzeba, że składki na ubezpieczenia chorobowe, wypadkowe i zdrowotne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych obowiązują bez względu na przekroczenie tego limitu.
Podatek dochodowy naliczany jest w formie zaliczek od miesięcznego dochodu w skali 18% bądź 32%. Dochód do opodatkowania stanowi przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodu oraz składki ZUS finansowane przez pracownika.
Uzasadnienie
Ubezpieczenia emerytalne i rentowe
W myśl art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób, w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej. Zgodnie z Ustawą budżetową na rok 2019 prognozowane przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej wynosi 4765 zł.
Zgodnie z ust. 10 art. 19 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” do końca poprzedniego roku kalendarzowego, w drodze obwieszczenia, kwotę ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składki oraz przyjętą do jej ustalenia kwotę prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Tak więc Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w obwieszczeniu 23 listopada 2018 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w 2019 r. oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętego wynagrodzenia ogłosił, że kwota ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w 2019 r. wynosi 142 950 zł, a przyjęta do jej ustalenia kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia wynosi 4765 zł.
Ważne
Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika jest jego przychód.
Kwota rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek emerytalnej i rentowej ma zastosowanie u osób podlegających tym ubezpieczeniom obowiązkowo lub dobrowolnie m.in. u pracowników, zleceniobiorców oraz innych osób wymienionych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych – art. 6 i art. 7 ustawy.
Po przekroczeniu przez osobę ubezpieczoną kwoty limitu, tj. 14 2950 zł, pracodawca-płatnik składek powinien zaprzestać dalszego opłacania składek emerytalnej i rentowej aż do końca roku kalendarzowego, tj. 2019.
W miesiącu, w którym dochodzi do przekroczenia rocznego limitu podstawy wymiaru składek emerytalnej i rentowej składki opłaca się od tej części podstawy ich wymiaru, która nie przekracza kwoty limitu. Trzeba podkreślić, że pozostałe składki pracodawca-płatnik nalicza i odprowadza od pełnej podstawy wymiaru składek.
Dodać należy, że ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek emerytalnej i rentowej nie stosuje się do podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Niemniej jednak przekroczenie limitu wpływa na podwyższenie tejże składki, ponieważ nie są potrącane składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Pracodawca - płatnik ustalając podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne odejmuje od tej podstawy tylko składkę na ubezpieczenie chorobowe.
Przykład
Pracownik pracuje w jednej firmie i ma miesięczny przychód w wysokości 16 000 zł. Od początku roku do sierpnia jego przychód wyniesie 128 000 zł. Zatem we wrześniu jego przychód osiągnie 144 000 zł i przekroczy roczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Zatem kwota przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek wynosi:
144 000 zł - 142 950 zł = 1050 zł.
Ustalenie kwoty przychodu, od którego należy naliczyć składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za wrzesień tj. kwotę przychodu za wrzesień należy. pomniejszyć o kwotę przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek:
16 000 zł – 1 050 zł = 14 950 zł.
Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za wrzesień należy naliczyć od kwoty 14 950 zł. Natomiast podstawą wymiaru pozostałych składek będzie pełna kwota przychodu tj. 16 000 zł. Do obliczenia składki zdrowotnej należy podstawę wymiaru składek pomniejszyć tylko o składkę chorobową.
Należy zauważyć, że przy ustalaniu czy nastąpiło przekroczenie rocznej kwoty podstawy wymiaru składek, uwzględnia się podstawę wymiaru składek ze wszystkich tytułów ubezpieczeniowych np. umowa o pracę, umowa-zlecenie.
Pracownik jest zobowiązany zawiadomić wszystkich płatników o przekroczeniu kwoty rocznej podstawy wymiaru składek, gdy jest zatrudniony w kilku zakładach pracy. Pracownik odpowiada indywidualnie za błędnie przekazaną informację tj. będzie musiał ponieść koszty związane z nieopłaceniem należnych składek także opłacanych przez pracodawcę.
Dodać trzeba, że aby ustalić przekroczenie rocznej granicy podstawy wymiaru składek, można zwrócić się do ZUS na wniosku RRP.
Przykład
Pracownik pracuje na etacie i w innej firmie uzyskuje przychód z tytułu umowy zlecenia. Z umowy zlecenia opłaca dobrowolnie składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Miesięczny przychód z umowy o pracę wynosi 10 000 zł, a z umowy zlecenia 6000 zł. Razem przychód z obu tytułów od stycznia. do września. wyniesie 144 000 zł i przekroczy roczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Zatem pracownik składa oświadczenia do każdego z płatników składek kiedy i o jaką kwotę przekroczył limit wymiaru składek.
Do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za wrzesień należy od wszystkich przychodów pracownika w okresie od stycznia do września odjąć kwotę rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe:
144000 zł (90000 zł + 54000 zł) – 142950 zł = 1050 zł
Ustalenie łącznej kwoty podstawy wymiaru składek za wrzesień
(10000 zł + 6000 zł) – 1050 zł = 14 950 zł,
Ustalenie przekroczenia podstawy wymiaru składek u danego płatnika składek.
Wzór:
X = A x B / C
gdzie:
X – kwota przekroczenia podstawy wymiaru u danego płatnika,
A – łączna kwota przekroczenia,
B – przychód u danego płatnika za miesiąc przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek,
C – suma przychodów za miesiąc, w którym doszło do przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek;
Zatem przekroczenie podstawy wymiaru składek za wrzesień u pracodawcy-płatnika wynosi:
X = 1050 zł x 10 000 zł/16 000 zł
X= 656,25 zł
Z kolei przekroczenie podstawy wymiaru składek za wrzesień u zleceniodawcy-płatnika składek wynosi:
X = 1050 zł x 6000 zł / 16000 zł
X= 393,75 zł
Podstawa wymiaru składek za wrzesień u pracodawcy wynosi:
10000 zł – 656,25 zł = 9343,75 zł
Podstawa wymiaru składek za wrzesień u zleceniodawcy wynosi:
6000 zł – 393,75 zł = 5606,25 zł
Zatem od października płatnicy nie powinni opłacać składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Podatek dochodowy od osób fizycznych
Osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej jako „zakłady pracy”, są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakłady pracy, a w spółdzielniach pracy – wypłaty z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej.
Podstawą obliczenia podatku jest dochód. Przychody ze stosunku prac są pomniejszane co do zasady o koszty uzyskania przychodów, które określone są w sposób zryczałtowany oraz o potrącone przez płatnika składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe.
Większość przychodów ze stosunku pracy ma charakter comiesięczny. Zatem pracodawca-płatnik ustala wysokość przychodu oraz dochód w danym miesiącu w celu obliczenia w danym miesiącu zaliczki na podatek.
Zaliczki na podatek dochodowy za miesiące od stycznia do grudnia wynoszą:
- za miesiące od początku roku do miesiąca włącznie, w którym dochód podatnika uzyskany od początku roku w tym zakładzie pracy przekroczył kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali tj. kwotę 85528 zł - 18% dochodu uzyskanego w danym miesiącu;
- za miesiące następujące po miesiącu, w którym dochód uzyskany od początku roku przekroczył kwotę 85528 zł - 32% dochodu uzyskanego w danym miesiącu.
Przykład
Pracownik zatrudniony na umowę o pracę. Miesięczny przychód pracownika wnosi 16000 zł. Koszty uzyskania miesięczne wynoszą 111,25 zł.
Składki ZUS finansowane przez pracownika wynoszą w miesięcznej kwocie 2193,60 zł ( od podstawy wymiaru składek - 9,76% składka emerytalna, 1,5% składka rentowa, 2,45% składka chorobowa).
Obliczenie składki zdrowotnej do potrącenia i przekazania przez płatnika do ZUS:
[16000zł – 2193,60 zł (składki ZUS)] x 9%= 13806,40 zł x 9% = 1242,60 zł
Składka zdrowotna podlegająca odliczeniu od podatku:
7,75% x 13806,40 zł = 1070 zł
Dochód do opodatkowania wyniesie:
16000 zł – 111,25 zł – 2193,60 zł = 13695,15 zł
Obliczenie podatku:
Dochód do podatkowania tj. 13695 zł x 18% (skala podatkowa w I progu) = podatek dochodowy w wysokości 2465,10 zł z czego 1070 zł stanowi odliczenie od podatku składki zdrowotnej.
Należy podkreślić, że pracownik w miesiącu lipcu przekroczy pierwszy próg podatkowy tj kwotę 85 528 zł, tj. 13 695 zł ( dochód do opodatkowania opodatkowania) x 7 miesięcy roku = 95 865 zł.
Wobec tego od miesiąca sierpnia pracodawca-płatnik ma obowiązek naliczania
i odprowadzania zaliczki na podatek dochodowy w wysokości 32%. od kwoty dochodu powyżej 85 528 zł.
13695 zł x 32% = 4382,40 zł z czego 1070 zł stanowi odliczenie od podatku składki zdrowotnej.
Jeżeli weźmiemy pod uwagę fakt, że po przekroczeniu podstawy wymiaru składek, przychód pracownika nie będzie pomniejszany o składki emerytalną i rentową, to (mając na uwadze pierwszy przykład niniejszego tekstu) od września br.:
– składka zdrowotna będzie obliczana od przychodu, który nie będzie pomniejszony o składkę emerytalną i rentową, i
– zaliczka na podatek dochodowy w wysokości 32% będzie obliczana od wyższego dochodu.
Warto także zaznaczyć, że prawdopodobnie od października br. stawka podatku dochodowego od osób fizycznych w pierwszym progu podatkowym będzie niższa i wyniesie 17%.
Podstawa prawna: art. 25 ustawy z 16 stycznia 2019 r. ustawa budżetowa na rok 2019 (Dz. U. z 2019 r. poz. 198); obwieszczenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 23 listopada 2018 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2019 oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (M.P. z 2018 r. poz. 1185); art. 19 ust. 1, ust. 6, ust. 10 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 300 z późn.zm.); art. 31, art. 32 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 1387 z późn.zm.).
