Odpowiedź
Prawo pracy przewiduje szereg praw i obowiązków zarówno po stronie pracownika, jak i pracodawcy. Każda ze stron stosunku pracy musi respektować prawa drugiej strony, w przeciwnym razie nieprzestrzeganie tej zasady wiąże się z odpowiednimi roszczeniami prawnymi. Jednak po upływie określonego terminu dochodzenie praw wynikających ze stosunku pracy jest nieskuteczne (ulega przedawnieniu), nawet gdyby roszczenia były bezwzględnie słuszne.
UZASADNIENIe
Zgodnie z art. 120 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (dalej: k.c.) bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Chodzi tutaj o sytuacje, w których jego dochodzenie jest możliwe na drodze sądowej, tj. dzień w którym dłużnik powinien lub może już spełnić świadczenie. Na przykład, jeśli w umowie strony określiły termin zapłaty na 2 tygodnie od dnia zawarcia umowy, to po jego upływie roszczenie o zapłatę staje się wymagalne. Bieg przedawnienia przerywa:
każda czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia,
uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje,
przez wszczęcie mediacji (art. 123 k.c.).
Tak więc np. zawiadomienie z sądu informację wezwaniu przez drugą stronę do próby ugodowej przedawnienia bieg przerywa i powoduje jego bieg od nowa, np. w przypadku długów już egzekwowanych bieg przedawnienia przerywa każde wszczęcie egzekucji.
Co do zasady termin przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy wynosi 3 lata (art. 291 k.p.). Liczy się go od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, tj. od chwili kiedy uprawniony mógł żądać jego zaspokojenia.
Roszczenia podlegające przedawnieniu:
roszczenie pracodawcy o zwrot kosztów szkolenia pracownika - przedawnia się 3 lata od dnia wymagalności roszczenia o zwrot kosztów szkolenia,
np. 3 lata od rozwiązania umowy o pracę przez pracownika zobowiązanego do zwrotu kosztów szkolenia,
roszczenie pracodawcy o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracownika umyślnie – przedawnia się 3 lata od dnia, w którym pracodawca dowiedział się o szkodzie i osobie mającej obowiązek jej naprawienia, nie później jednak niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę,
roszczenie pracodawcy o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracownika nieumyślnie - przedawnia się 1 rok od dnia, w którym pracodawca dowiedział się o szkodzie i osobie mającej obowiązek jej naprawienia, ale nie później niż roszczenie pracownika o wypłatę wynagrodzenia - przedawnia się 3 lata liczone od terminu wypłaty wynagrodzenia,
roszczenie pracownika o udzielenie urlopu wypoczynkowego - przedawnia się 3 lata liczone od dnia, w którym urlop miał być udzielony (tj. od końca roku kalendarzowego, za który przysługuje urlop albo od końca września następnego roku kalendarzowego (art., 168 k.p.), albo od dnia, w którym nastąpiło przesunięcie urlopu wypoczynkowego, zgodnie z art. 165 k.p. (art. 166 k.p.).
Ważne: Roszczenia przedawnionego nie można dochodzić, poza przypadkiem, kiedy osoba, przeciwko której roszczenie przysługuje, zrzeka się korzystania z przedawnienia. Do zrzeczenia musi jednak dojść po upływie przedawnienia. Zrzeczenie dokonane przed jego upływem jest nieważne.
Alicja Dębińska
Specjalista w zakresie prawa pracy
Podstawy prawne: art. 120, 123 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jednolity: Dz.U. z 2017 r. poz. 459); art. 291-295 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 z późn.zm.).
