Odpowiedź
Pracodawca ma prawo powierzyć pracownikowi okresowo wykonywanie innej pracy, nawet jeżeli będzie to praca na niższym stanowisku. Decyzja w tej sprawie nie wymaga uzyskania zgody pracownika, a ewentualna odmowa z jego strony będzie stanowiła naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych.
Uzasadnienie
Prawa i obowiązki pracowników zatrudnionych w samorządowych jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej regulują przepisy o pracownikach samorządowych. W związku z tym, stosujemy zasady powierzenia wykonywania innej pracy odnoszące się do pracowników samorządowych.
Jeżeli wymagają tego potrzeby jednostki, pracownikowi samorządowemu można powierzyć, na okres do 3 miesięcy w roku kalendarzowym, wykonywanie innej pracy niż określona w umowie o pracę, zgodnej z jego kwalifikacjami. Przepis ten umożliwia pracodawcy dokonania czasowej zmiany wykonywanej przez pracownika pracy w zakresie zajmowanego przez niego stanowiska. Tym samym, decyzja w tej sprawie należy do pracodawcy i traktowana jest, jako polecenie służbowe. Taka konstrukcja zobowiązuje pracownika do wykonania polecenia i nie wymaga jego akceptacji – zgody. Zdaniem Sądu Najwyższego, powierzenie wykonywania innej pracy na mocy art. 21 ustawy o pracownikach samorządowych, ma charakter jednostronnej, czasowej zmiany treści stosunku pracy w zakresie stanowiska pracy, która nie jest oświadczeniem woli, lecz poleceniem (służbowym) dotyczącym pracy w ramach sprawowanego przez pracodawcę władztwa kierowniczego nad organizacją i przebiegiem procesu pracy (wyrok SN z 12 kwietnia 2017 r., sygn. akt I PK 345/16). Pracownik, który odmówi wykonania takiego polecenia naruszy swoje podstawowe obowiązki pracownicze, a to może oznaczać konieczność poniesienia odpowiedzialności.
Powierzenie pracownikowi innej pracy, niż ta, którą wykonuje obecnie, ma jednak charakter sytuacji szczególnej, warunkiem zastosowania takiego rozwiązania są bowiem zaistniałe (według oceny pracodawcy) „potrzeby jednostki”. Samo powierzenie innej pracy, nieprzewidzianej w umowie o pracę, ma charakter czasowy – nie może trwać dłużej niż 3 miesiące w roku kalendarzowym. Jednocześnie przepis nie wskazuje, że musi być to powierzenie ciągłe, czyli trwać nieprzerwanie przez ten okres. Oznacza to, że pracownik może być kierowany do wykonywania innej pracy na różne okresy ale ich suma w ciągu roku kalendarzowego nie może przekroczyć 3 miesięcy. W skrajnym przypadku okres wykonywania pracy na innym stanowisku może trwać nieprzerwanie przez 6 miesięcy (3 ostatnie miesiące jednego roku i 3 pierwsze roku kolejnego). Kolejnym warunkiem czasowego powierzenia pracy innej niż określona w umowie o pracę jest to, aby pracownik posiadał kwalifikacje do jej wykonywania. W sytuacji opisanej w pytaniu, pracownik ma wyższe kwalifikacje niż te wymagane na stanowisku, które ma zajmować okresowo. Nie ma zatem żadnych prawnych przeszkód aby mógł skutecznie wykonywać powierzone mu na tej podstawie obowiązki.
Kwestią istotną, z punktu widzenia pracownika, jest wysokość wynagrodzenia, jaką miałby otrzymywać na stanowisku de facto niższym, niż to zajmowane obecnie. Otóż, pracownikowi, któremu powierzono wykonywanie innej pracy, przysługuje wynagrodzenie stosowne do wykonywanej pracy, lecz nie niższe od dotychczasowego. Już samo brzmienie tego przepisu dopuszcza możliwość okresowego powierzenia pracownikowi pracy na niższym stanowisku – niżej zaszeregowanym. Jednocześnie, pracownik ma zagwarantowane prawem wynagrodzenie w wysokości otrzymywanej na dotychczas zajmowanym stanowisku. Oznacza to, że jego pensja nie zostanie obniżona, a pracownik będzie otrzymywał tyle ile otrzymuje obecnie tytułem należnego mu wynagrodzenia.
Podstawa prawna: art. 123 ustawy 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 1507 z późn.zm.); art. 21 ustawy z 21 listopada o pracownikach samorządowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 1282).
