ODPOWIEDŹ
Na wypadek śmierci pracownika pracodawca może być zobowiązany do wypłaty na rzecz rodziny zmarłego odprawy pośmiertnej i innych należności wynikających ze stosunku pracy np. wynagrodzenia czy ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy.
UZASADNIENIE
Zgodnie z art. 93 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, w razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby, rodzinie przysługuje od pracodawcy odprawa pośmiertna. Wysokość odprawy jest uzależniona od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy:
jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat;
trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat;
sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.
Małżonek pozostający w separacji w chwili śmierci pracownika nie nabywa jednak prawa do odprawy pośmiertnej. Jest to konsekwencją regulacji art. 614 § 1 ustawy z 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, zgodnie z którym, orzeczenie separacji ma skutki takie jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, chyba że ustawa stanowi inaczej. Tymczasem Kodeks pracy nie przewiduje żadnego odstępstwa w tym zakresie.
W takim przypadku prawo do odprawy pieniężnej mogłoby przysługiwać członkom rodziny zmarłego pracownika spełniającym warunki wymagane do uzyskania do renty rodzinnej np. małoletnim dzieciom zmarłego pracownika ale także np. rodzicom zmarłego jeśli przed śmiercią zmarły przyczyniał się do ich utrzymania.
Warto mieć na uwadze, że zgodnie z art. 65 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń, a przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 19 lipca 2017 r. (sygn. akt III AUa 1648/16), renta rodzinna jest świadczeniem pochodnym świadczenia, jakie przysługiwałoby osobie zmarłej, dlatego też w pierwszej kolejności rozpoznaniu podlega spełnienie przesłanek przez osobę zmarłą, a brak uprawnień osoby zmarłej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, pociąga za sobą również brak uprawnień członków rodziny do renty rodzinnej po ubezpieczonym.
W sytuacji śmierci pracownika mogą pozostać także niewypłacone wynagrodzenie za pracę, wynagrodzenie chorobowe i ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy. Podobnie jak w przypadku odprawy i tutaj zasadą jest, że po śmierci pracownika, należności przechodzą w równych częściach, na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej.
Również w tym przypadku, małżonek pozostający ze zmarłym pracownikiem w separacji nie nabywa prawa do takich należności. Do wypłaty świadczeń innym osobom potencjalnie uprawnionym do renty rodzinnej, pracodawca ma prawo oczekiwać przedstawienia decyzji ZUS o przyznaniu renty zanim wypłaci jakiekolwiek świadczenie.
Zważywszy, że dopiero w razie braku osób uprawnionych do renty rodzinnej, prawa po zmarłym pracowniku wchodzą do spadku na zasadach ogólnych prawa cywilnego, małżonek pozostający w separacji może nabyć do nich prawa na podstawie testamentu.
W sytuacji gdy do wypłaty należności uprawnione są wyłącznie małoletnie dzieci (ponieważ ich matka pozostawała z pracownikiem w separacji), sprawę wypłaty należności powinny być załatwiane przez działającego w imieniu tych dzieci przedstawiciela prawnego, którym w praktyce najczęściej będzie ich matka (nawet jeśli pozostawała z ojcem dziecka w separacji).
Bartosz Drozdowicz
Radca prawny
Podstawa prawna: art. 93 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 917 z późn.zm.); art. 614 § 1 ustawy z 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jednolity: Dz.U. z 2017 r. poz. 682 z późn.zm.); art.65 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (tekst jednolity: Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 z późn.zm.).
