Minimalne wynagrodzenie za pracę w 2020 roku i jego skutki

O ile wartość wynagrodzenia minimalnego brutto jest jedna, o tyle są cztery kwoty netto. Ich wysokość jest zależna od wskaźników podatkowych i składkowych, a proces modyfikacji tych pierwszych rozpoczął się 1 października 2019 r. i będzie kontynuowany od 1 stycznia 2020 r. Ma to znaczenie nie tylko dla dokonywanych przez pracodawców wypłat, ale też kwot wolnych od potrąceń, które muszą pozostawić pracownikom, jeśli z ich pensji jest prowadzona egzekucja lub pobierane są określone należności za zgodą pracownika. W przypadku innych świadczeń liczonych od minimum ustawowego nie odgrywa to żadnej roli, bo są ustalane od wartości brutto. 

Cztery kwoty netto 

Pierwsza stawka podatku dochodowego od osób fizycznych wynosi od 1 października 2019 r. 17% (zamiast dotychczasowych 18%) i taką wysokość zachowa w 2020 r. Druga stawka zostanie utrzymana na poziomie 32%. Wyższe będą natomiast koszty uzyskania przychodu (dalej: KUP), a kwota zmniejszająca podatek – niższa. Oba parametry, które będą obowiązywać w 2020 r., są stosowane w nowych wysokościach już od 1 października br. Wynoszą one:  

• 250 zł miesięcznie podstawowe KUP, jeśli podatnik uzyskuje przychody z tytułu jednego stosunku służbowego, stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej,
• 300 zł miesięcznie podwyższone KUP, gdy miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, a podatnik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę, 
• 525,12 zł kwota zmniejszająca podatek, a w konsekwencji 43,76 zł (1/12 x 525,12 zł) odliczenia od zaliczki na podatek dochodowy, jeżeli pracownik złoży PIT-2 (oświadczenie w celu zmniejszania zaliczki na podatek dochodowy o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, określonej w pierwszym przedziale obowiązującej skali podatkowej).

Bez zmian pozostają finansowane przez pracownika składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalna – 9,76%, rentowa – 1,5%, chorobowa – 2,45%) oraz zdrowotne (9%, a odliczana od podatku – 7,75%). 
Metodologia obliczeń minimalnej płacy netto w każdym z czterech wariantów jest identyczna do etapu liczenia zaliczki na podatek dochodowy. To tu powstają różnice ze względu na KUP i kwotę zmniejszającą podatek – patrz tabele 1 i 2. Wyliczone kwoty nie uwzględniają ewentualnych wpłat na pracownicze plany kapitałowe (PPK), których wysokość zależy od wynagrodzenia brutto. Z uczestnictwa w PPK pracownik może bowiem zrezygnować, o czym pisaliśmy w wydaniach z marca i lipca 2019 r. Jeśli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, wówczas jego minimalna płaca brutto jest ustalana adekwatnie do jego wymiaru czasu pracy, biorąc za podstawę w 2020 r. – 2600 zł.

Tabela 1. Minimalne wynagrodzenie netto przy podstawowych KUP od 1 stycznia 2020 r.*

*dotyczy pracownika pełnoetatowego

Tabela 2. Minimalne wynagrodzenie netto przy podwyższonych KUP od 1 stycznia 2020 r.*

*dotyczy pracownika pełnoetatowego

Bez dodatku stażowego 

Minimalne wynagrodzenie za pracę to nie tylko wynagrodzenie zasadnicze. Przy ustalaniu, czy pracownik ma zapewnioną płacę na co najmniej takim poziomie, uwzględnia się składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, które zostały zaliczone do wynagrodzeń osobowych przez Główny Urząd Statystyczny (lista na www.stat.gov.pl, Objaśnienie do formularza Z-06. Sprawozdanie o pracujących, wynagrodzeniach i czasie pracy). Jednak nie wszystkie. Obecnie nie bierze się pod uwagę: 

• nagrody jubileuszowej,
• odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy,
• wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych
• dodatku za pracę w porze nocnej.

Od 1 stycznia 2020 r. należy również pomijać dodatek stażowy, który jest składnikiem wynagrodzenia głównie w sferze budżetowej, ale i w pozabudżetowej jest czasem przyznawany. Ponieważ nie ma jednej nazwy w przepisach (m.in. za wieloletnią pracę, za długoletnią pracę, za wysługę lat) ani jednolitych zasad jego przyznawania, dla celów ustalania minimum ustawowego zostało ono zdefiniowane. 
Przez dodatek za staż pracy trzeba będzie rozumieć dodatek do wynagrodzenia przysługujący pracownikowi z tytułu osiągnięcia ustalonego okresu zatrudnienia, na zasadach określonych w odrębnych przepisach, układzie zbiorowym pracy, innym opartym na ustawie porozumieniu zbiorowym, regulaminie wynagradzania, statucie określającym prawa i obowiązki stron stosunku pracy, umowie o pracę lub spółdzielczej umowie o pracę.

Wyrównanie do minimum

Jeśli w danym miesiącu suma składników wynagrodzenia i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, uwzględnianych w minimum ustawowym będzie niższa w 2020 r. od 2600 zł, wówczas pracodawca będzie musiał wypłacić wyrównanie. Taki obowiązek będzie miał do zrealizowania, jeśli powstała różnica między wynagrodzeniem pracownika a płacą minimalną będzie konsekwencją terminów wypłat niektórych składników wynagrodzenia lub rozkładu czasu pracy. 
 

Wyrównanie stanowi różnicę między wysokością wynagrodzenia godzinowego, wynikającą z podzielenia wysokości minimalnego wynagrodzenia przez liczbę godzin pracy przypadającą do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu w ramach pełnego wymiaru czasu pracy, a wysokością wynagrodzenia pracownika w danym miesiącu, przeliczoną na godzinę pracy. 
Dotyczy to zarówno pracownika wynagradzanego godzinowo, jak w stawkach miesięcznych – gdy wynagrodzenie nie przysługuje wynagrodzenie za pełny miesięczny wymiar czasu pracy. Ma też odpowiednie zastosowanie do pracowników niepełnoetatowych. 

Kwoty wolne od potrąceń

Wolna od potrąceń jest wartość wynagrodzenia za pracę stanowiąca:

• minimalne wynagrodzenie za pracę, przysługujące pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniach składkowo-podatkowych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, a także należności pracodawcy na podstawie pisemnej zgody pracownika, 
• 75% powyższego wynagrodzenia – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
• 90% powyższego wynagrodzenia – przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 k.p.,
• 80% powyższego wynagrodzenia – przy potrącaniu innych należności niż pracodawcy na podstawie pisemnej zgody pracownika. 

Kwota wolna od potrąceń dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy to minimalna płaca netto ustalona adekwatnie do wielkości etatu, przy czym najpierw oblicza się wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę odpowiednio do wymiaru czasu pracy, a następnie dokonuje odliczeń składkowo-podatkowych (por. stanowisko Mnisterstwa Pracy i i Polityki Społecznej  z 7 stycznia 2014 r. w sprawie ustalenia kwoty wolnej od potrąceń pracownika niepełnoetatowego, dostępne na: www.pogotowiekadrowe.pl) - parz tabela 3.

Tabela 3. Kwoty wolne od potrąceń w 2020 r. dla pracowników pełnoetatowych, niebędących uczestnikami PPK*

Dodatek za pracę w nocy

W związku z wykonywaniem pracy w porze nocnej (8 godzin między 21.00 a 7.00) pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej. Jego wysokość to co najmniej 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Stąd rokroczny wzrost jego wartości – patrz tabela 4. 

Tabela 4. Dodatek za pracę w porze nocnej w 2020 r.

Odprawa z tytułu zwolnień grupowych

Odprawa pieniężna, do jakiej pracownik ma prawo w razie utraty pracy w trybie przepisów o zwolnieniach grupowych (ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników) jest limitowana. Jej maksymalna wysokość nie może przekroczyć 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli od 1 stycznia 2020 r. – 39 000 zł.

Miesięczne świadczenie za praktyki absolwenckie

W razie zawarcia odpłatnej umowy o praktykę absolwencką świadczenie pieniężne wypłacane na jej podstawie nie może być wyższe niż dwukrotność minimalnej płacy. W takim razie jego górny pułap w 2020 r. to 5200 zł.

Najniższa podstawa wymiaru świadczeń chorobowych i rodzicielskich 

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przy pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia. Zatem w 2020 r. najniższa podstawa wyniesie 2243,54 zł.
Taka sama będzie minimalna podstawa dla świadczenia rehabilitacyjnego, a także zasiłków: wyrównawczego, macierzyńskiego i w wysokości zasiłku macierzyńskiego oraz opiekuńczego.

Minimalna podstawa wymiaru składek

Są trzy grupy ubezpieczonych, w przypadku których minimalna podstawa wymiaru składek zależy od minimalnego wynagrodzenia za pracę. Pierwsza z nich to osoby prowadzące działalność gospodarczą: 

• korzystające z preferencyjnych warunków jej naliczania,
• których roczny przychód z tego tytułu w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył trzydziestokrotności kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu poprzedniego roku.

W ich przypadku podstawa ta nie może być niższa od kwoty stanowiącej 30% minimalnej pensji, a zatem w 2020 r. będzie to 780 zł. 
Drugą grupę tworzą osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje przepisy o zleceniu. Dla nich podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest co najmniej wartość minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli w 2020 r. 2600 zł. 
W skład trzeciej grupy wchodzą pracownicy przebywający na urlopach wychowawczych, a także osoby fizyczne, które na obszarze Polski sprawują osobistą opiekę nad dzieckiem, a które nie spełniają warunków do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z jakiegokolwiek tytułu. Dla nich podstawę wymiaru składek jest równowartość 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zatem w 2020 r. to 1950 zł. 

Refundacja składek

Maksymalna jednorazowa refundacja składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia bezrobotnego skierowanego do pracy przez urząd pracy to 300% minimalnego wynagrodzenia za pracę. W takim razie w 2020 r. wyniesie 7800 zł.

Różne należności, których minimalna wysokość w 2020 r. ma wynosić 2600 zł:

1. wynagrodzenie za przestój,
2. odszkodowanie, którego może żądać pracownik od pracodawcy w razie naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu,
3. odszkodowanie dla pracownika od pracodawcy za stosowanie mobbingu w pracy, 
4. wynagrodzenie dla pracownika pełnoetatowego za niewykonywanie pracy z powodu rozkładu czasu pracy, wynagradzanego w inny sposób niż stałą stawką miesięczną,
5. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu umowy zlecenia, w której odpłatności w ogóle nie określono lub określono, ale inaczej niż kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie,
6. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla osób sprawujących osobistą opiekę nad dzieckiem bądź będących osobami duchownymi, podlegającymi z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym przez okres co najmniej 6 miesięcy,
7. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe dla osób podlegających im dobrowolnie, niemających żadnego tytułu do ubezpieczeń obowiązkowych.
    

Podstawa prawna: art. 1 pkt 10, art. 2, art. 6-8 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 2177 ze zm.); art. 1 ustawy z 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. poz. 1564); art. 22 ust. 2, art. 27 ust. 1-1b, art. 32 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 1387 ze zm.); art. 1, art. 7 ust. 2, art. 8 ustawy z 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1835); art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 6a ust. 1, art. 16 ust. 1 pkt 1; art. 18 ust. 5d, ust. 7 i ust. 14, art. 18a, art. 18aa, art. 18b, art. 18c, art. 22 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 300 ze zm.); art. 79 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 1373 ze zm.); art. 45 i art. 47 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 645 ze zm.); art. 10 § 2, art. 183d, art. 81 § 1, art. 871, art. 91, art. 92 § 1 i § 2, art. 94 3 § 4, art. 129 § 5, art. 130, art. 1518 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jednolity Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.); art. 8 ust. 4 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 1969); art. 3 ust. 2 ustawy z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 1244); art. 47 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednolity Dz.U. z 2019 r. poz. 1482 ze zm.); rozporządzenie Rady Ministrów z 10 września 2019 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2020 r. (Dz.U. poz. 1778).