ODPOWIEDŹ
Nauczycielka ma rację – jej zatrudnienie trwa do dnia powrotu do pracy nauczycielki A. Do tego czasu będzie też istniał stosunek pracy nauczyciela C, jeśli szkoła nie zmieni dotychczasowej umowy na zastępstwo. Wcześniejsze rozwiązanie jednej z tych umów jest możliwe za porozumieniem, wypowiedzeniem lub w trybie natychmiastowym, jeśli są do tego powody.
UZASADNIENIE
W razie konieczności zapewnienia zastępstwa za nieobecnego nauczyciela publiczna placówka oświatowa (tu: samorządowa szkoła podstawowa) może zawrzeć z innym nauczycielem umowę na czas określony (art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela). Zdaniem Sądu Najwyższego, w takiej umowie nie ma potrzeby wpisywania, że jej celem jest zastępstwo nieobecnego nauczyciela, jeżeli pracownik został o tym poinformowany przed podpisaniem takiej umowy o pracę i zna jej podstawę prawną (wyrok z 17 października 2018 r., sygn. akt II PK 182/17). Dla ważności tej umowy wystarczy faktyczne zaistnienie potrzeby zastępstwa nieobecnego nauczyciela, a gdyby ten warunek nie był spełniony, umowę należałoby traktować jako bezterminową (wyrok SN z 9 lipca 2015 r., sygn. akt I PK 241/14, MoPr 2016/1/36).
Ważne
Do terminowych umów na zastępstwo nieobecnego nauczyciela nie stosuje się limitu 36 miesięcy ich trwania. Ale pod warunkiem, że ich zawarcie w danym przypadku służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy (art. 10 ust. 16 pkt 1 Karty Nauczyciela).
Karta Nauczyciela rozstrzyga, kiedy i na jakich warunkach rozwiązuje się umowa o pracę na czas nieokreślony (por. art. 27). Nie zawiera natomiast żadnych wytycznych co do umów terminowych. Oznacza to, że takie umowy rozwiązują się po upływie okresu, na jaki zostały zawarte (art. 30 § 1 pkt 4 k.p. w zw. z art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela). Jeśli zatem umowa na zastępstwo została podpisana na czas usprawiedliwionej nieobecności pracownika:
- ze wskazaniem konkretnej daty końcowej – rozwiąże się w tej dacie,
- bez określania terminu zakończenia stosunku pracy – do jej rozwiązania dojdzie z dniem powrotu zastępowanego pracownika do pracy (por. wyrok SN z 4 października 2011 r., sygn. akt I PK 56/11); ostatni dzień pracy to ostatni dzień usprawiedliwionej nieobecności.
Przy braku uszczegółowienia w umowie o zastępstwo (tak u Czytelnika) przyczyn usprawiedliwionej nieobecności w pracy, np. na czas urlopów związanych z rodzicielstwem albo nieobecności pracownika wywołanej chorobą, rozwiązanie tej umowy będzie miało miejsce po ustaniu wszystkich takich powodów. Odnosząc to do sytuacji z pytania: urlop wypoczynkowy, z jakiego skorzystała nauczycielka A nie był powrotem do pracy, lecz kolejną usprawiedliwioną nieobecnością w pracy, a po niej następne. W takim razie nie wywołał rozwiązania umów nauczycielki B i nauczyciela C (aneksowanie umowy było zbędne), bo oboje ją zastępują. Nastąpi to po faktycznym powrocie nauczycielki A do pracy, co może się zmaterializować po wykorzystaniu przez nią zwolnień lekarskich do dnia porodu, urlopów związanych z rodzicielstwem (macierzyński, rodzicielski i wychowawczy) po porodzie, a po ich zakończeniu – urlopu wypoczynkowego.
Ważne
Umowa na zastępstwo nie przedłuża się do dnia porodu w razie zajścia w ciążę przez zastępującą nauczycielkę, gdyby jej rozwiązanie miało nastąpić po upływie 3 miesiąca ciąży (art. 177 § 31 k.p. w zw. z art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela).
Czytelnik nieprawidłowo przyjął, że gdyby nauczycielka B nie była w ciąży, jej umowa na zastępstwo rozwiązałaby się z dniem poprzedzającym dzień, w którym nauczycielka A rozpoczęła urlop wypoczynkowy. W konsekwencji popełnił następne błędy. Najpierw przedłużając istniejącą umowę do dnia porodu, a następnie uznając, że stosunek pracy ustał w dzień po porodzie. Nauczycielka B ma rację – jej zatrudnienie trwa do dnia powrotu do pracy nauczycielki A.
Czytelnik utrudnił swoją sytuację, zawierając z nauczycielami B i C umowy na zastępstwo za nauczycielkę A. Będą bowiem oboje w „aktywnych” stosunkach pracy na tej samej podstawie, jeśli nauczycielka B wróci do pracy przed nauczycielką A. Usunięcie tego stanu rzeczy wymaga rozwiązania jednej z tych umów za porozumieniem stron, wypowiedzeniem albo bez wypowiedzenia, jeśli będzie to uzasadnione. Czytelnik może tego uniknąć poprzez zmianę umowy nauczyciela C w punkcie dotyczącym zastępowanego nauczyciela – zamiast nauczycielki A powinna być wpisana nauczycielka B. Jest to możliwe za porozumieniem, a gdy nauczyciel C się nie zgodzi na ten tryb – za wypowiedzeniem zmieniającym (art. 42 k.p. w zw. z art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela).
Podstawa prawna: art. 10 ust. 7 i ust. 12–16, art. 91c ust. 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 2215); art. 30 § 1, art. 42 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 z późn.zm.).
