ODPOWIEDŹ
Nie, dyżur pełniony przez pracownika w domu, po 8 godzinach pracy, nie może przekraczać 5 godzin w tym dniu. Wynika to z faktu, że czas pełnionego dyżuru domowego nie może naruszać prawa pracownika do odpoczynku dobowego oraz tygodniowego.
UZASADNIENIE
Czas dyżuru domowego jest szczególnym rodzajem dyżuru pracownika. Pracodawca może bowiem zobowiązać pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę – czyli np. w domu pracownika (art. 1515 k.p.).
Nakazując pracownikom dyżur należy jednak pamiętać, że stanowi on ingerencję w sferę prywatną pracownika, a tym samym przepisy wymagają, aby czas pełnionego dyżuru nie naruszał prawa pracownika do odpoczynku dobowego oraz tygodniowego. Pracownikowi przysługuje w każdej dobie prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku, a w każdym tygodniu prawo do co najmniej 35 godzin takiego odpoczynku.
Powyższy wymóg dotyczy całego okresu dyżuru, zarówno faktycznego wykonywania pracy, jak i oczekiwania na pracę. Dotyczy to również dyżurów domowych. Również ta forma dyżurowania nie powinna naruszać przewidzianych okresów odpoczynku. Zagwarantowanie pracownikom minimalnych okresów odpoczynku wyklucza pełnienie dyżurów całodobowych.
WAŻNE: Okresem odpoczynku jest okres, w którym pracownik może dysponować czasem według swojego uznania w ramach doby pracowniczej. Tym samym, jedenastogodzinny wypoczynek dobowy ma w całości przypadać w ramach 24 godzin, liczonych od momentu rozpoczęcia pracy zgodnie z obowiązującym pracownika rozkładem czasu pracy.
Wymóg zapewnienia pracownikowi odpowiedniego okresu odpoczynku dobowego nie zostaje więc spełniony zarówno wówczas, gdy pracownik odpoczywa krócej niż 11 godzin, jak i wtedy, gdy jedenastogodzinna przerwa wykracza poza granice doby pracowniczej.
Oznacza to zatem, że w sytuacji opisanej w pytaniu, czyli w przypadku gdy pracownik pracuje po 8 godzin dziennie, zlecony temu pracownikowi dyżur po godzinach pracy nie może przekraczać 5 godzin w danym dniu pracy. Pozostałe 11 godzin musi bowiem stanowić nieprzerwany odpoczynek dobowy tego pracownika.
8 godzin pracy + 5 godzin dyżuru domowego + 11 godzin odpoczynku = 24 godziny (doba pracownicza)
Minimalny odpoczynek dobowy nie dotyczy:
pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy,
przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.
Jeśli w tych przypadkach pracownikowi nie zapewniono odpowiedniego okresu odpoczynku, pracodawca ma obowiązek zaplanować, do końca okresu rozliczeniowego, równoważny okres odpoczynku.
dr Magdalena Kasprzak
Radca prawny
Podstawa prawna: art. 132, 133, 151
5
ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 917 z późn.zm.).
